Ακράτεια ούρων από προσπάθεια
Η αντιμετώπιση της ακράτειας ούρων από προσπάθεια περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
Φυσιοθεραπεία (Ασκήσεις πυελικού εδάφους)
Φαρμακευτική θεραπεία
Χειρουργική θεραπεία
Φυσιοθεραπεία
Η αποτελεσματικότητα της φυσιοθεραπείας στη ακράτεια των ούρων ανέρχεται στο 50% περίπου και προϋποθέτει συνεχόμενη εφαρμογή του προγράμματος ασκήσεων (ασκήσεις Kegel) διαφορετικά ο κίνδυνος υποτροπής της ακράτειας ούρων είναι πολύ υψηλός.
Ασκήσεις Kegel
Επειδή η ακράτεια των ούρων από προσπάθεια είναι αποτέλεσμα εξασθενημένων μυών του πυελικού εδάφους η φυσιοθεραπεία αποβλέπει στην ενίσχυση τους και αυτό μπορεί να γίνει με τη χρήση των ασκήσεων Kegel.
Οι ασκήσεις Kegel συνιστώνται στα εξής:
Κάνετε σύσπαση των μυών που χρησιμοποιείται για να πιέσετε ένα κολπικό ταμπόν που βρίσκεται στον κόλπο σας. Επίσης, για να μάθετε ποιους μύες να χρησιμοποιείται θα μπορούσατε να τους αναγνωρίσετε με την δοκιμασία διακοπής ούρησης γιατί είναι η ίδια μυική ομάδα. Κρατήστε την πίεση για 5 δευτερόλεπτα και μετά χαλαρώστε για 5 δευτερόλεπτα. Προσπαθήστε να το επαναλάβετε αυτό 4-5 φορές συνεχόμενα. Εξασκηθείτε ώστε να κρατάτε τους μυς σε σύσπαση για 10 δευτερόλεπτα ακολουθούμενη από χαλάρωση 10 δευτερολέπτων.
Σκοπός είναι η εκτέλεση τουλάχιστον 3 κύκλων των 10 συσπάσεων με 10 δευτερόλεπτα διάρκεια και χαλάρωση ανά 24ωρο.
Οι ασκήσεις Kegel έχουν αποτελεσματικότητα 50% στους 6 μήνες θεραπείας αλλά απαιτούν ισόβια χρήση για την διατήρηση των αποτελεσμάτων
Φαρμακευτική θεραπεία
Στο παρελθόν είχε γίνει χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων για την αντιμετώπιση της ακράτειας των ούρων. Λόγω της περιορισμένης αποτελεσματικότητας τους, του κόστους και υψηλής επίπτωσης των ανεπιθύμητων ενεργειών σήμερα η χρήση τους είναι πολύ περιορισμένη έως καθόλου.
Χειρουργική θεραπεία
Η χειρουργική αντιμετώπιση αποτελεί την κύρια μορφή θεραπείας του μέτριου και σοβαρού βαθμού ακράτειας ούρων και η επιλογή της χειρουργικής μεθόδου εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως:
Ηλικία της ασθενούς
Σωματικό βάρος της ασθενούς
Συνύπαρξη χαλάρωσης της μήτρας ή και του κόλπου (π.χ. κυστεοκήλη, πρόπτωση μήτρας, πρόπτωση κολπικού κολοβώματος)
Ιστορικό προηγούμενης κολπικής εγχείρησης (π.χ. κολπορραφία)
Ευρήματα ουροδυναμικού ελέγχου
Ευρήματα κλινικοεργαστηριακού ελέγχου (υπερηχογράφημα, μαγνητική τομογραφία, ακτινογραφία κτλ.)
Κύριες χειρουργικές μέθοδοι
- Η πρόσθια κολπορραφία αποτελούσε στο παρελθόν την κύρια μέθοδο αντιμετώπισης της ακράτειας ούρων από προσπάθεια αλλά πλέον η χρήση της έχει περιορισθεί πολύ λίγο των υψηλών ποσοστών υποτροπής της ακράτειας ούρων.
Η κολποποανάρτηση κατά Burch αποτελούσε το gold standard για την αντιμετώπιση της ακράτειας των ούρων αλλά η χρήση της έχει περιορισθεί κατά πολύ και έχει αντικατασταθεί από τις ταινίες ελεύθερης τάσης οι οποίες παρουσιάζουν παρόμοια αποτελεσματικότητα με σημαντικά μικρότερο χρόνο νοσηλείας και ποσοστό επιπλοκών.
Η τοποθέτηση ταινίας ελεύθερης τάσης αποτελεί την πιο συχνή χειρουργική μέθοδο σήμερα για την ακράτεια των ούρων από προσπάθεια στις γυναίκες. Έχουν περάσει περίπου 15 χρόνια από την εφαρμογή των ταινιών ελεύθερης τάσης και έχει αποκτηθεί σημαντική εμπειρία από την χρήση τους διεθνώς.
Σε γενικές γραμμές η αποτελεσματικότητα των ταινιών ελεύθερης τάσης που τοποθετούνται από έμπειρους γιατρούς φθάνει το 90%, ενώ η συχνότητα σημαντικών επιπλοκών είναι πολύ περιορισμένη.
Η χρήση άλλων μεθόδων όπως τοποθέτηση προσθετικών υλικών στην ουρήθρα για αύξηση του όγκου, ή η χρήση τεχνητού σφικτήρα της ουρήθρας αποτελούν μεθόδους που απευθύνονται σε εξειδικευμένα περιστατικά, η χρήση τους είναι περιορισμένη και συνήθως αποτελούν τελευταία γραμμή θεραπείας.
- Η χρήση ταινίας ελεύθερης τάσης
Η χρήση ταινίας ελεύθερης τάσης για την αντιμετώπιση της γνήσιας ακράτειας ούρων από προσπάθεια έχει ξεκινήσει στην κλινική πράξη από το 1998-1999 στην Β’ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Αρεταίειο Νοσοκομείο και υπάρχει σημαντική εμπειρία στην χρήση της. Η αρχική τεχνική βασιζόταν στην οπισθοηβική τοποθέτηση της κολπικής ταινίας ελεύθερης τάσης (ΤΕΤ) αλλά έκτοτε έχουν αναπτυχθεί διάφορες τεχνικές με διαφορετικά υλικά αλλά και διαφορετική αποτελεσματικότητα. Οι σύγχρονες μέθοδοι με την καλύτερη αποτελεσματικότητα αλλά και χαμηλό κίνδυνο επιπλοκών όταν γίνονται από εξειδικευμένους ιατρούς είναι :
α. η κολπική τοποθέτηση οπισθοηβικής ΤΕΤ,
β. η δια των θυρεοειδικών τρημάτων κολπική τοποθέτηση ΤΕΤ
γ. ορισμένες μορφές ταινιών μονής τομής με διακολπική τοποθέτηση.
Η αποτελεσματικότητα των ΤΕΤ με οπισθοηβική τοποθέτηση ανέρχεται στο 90% στην 10ετία και 85-90% στα 15 έτη.
Η αποτελεσματικότητα των ΤΕΤ με τοποθέτηση δια των θυρεοειδικών τρημάτων ανέρχεται στο 80-90% στην 10ετία.
Τα ποσοστά επιπλοκών είναι πολύ χαμηλά ενώ ο χρόνος νοσηλείας είναι 2 ημέρες. Επανέναρξη σεξουαλικών δραστηριοτήτων είναι μετά από 40 ημέρες.
Η συγκεκριμένη εγχείρηση μπορεί να συνδυαστεί και με άλλες πιθανές επεμβάσεις που είναι πιθανώς απαραίτητες για την αποκατάσταση διαταραχών του πυελικού εδάφους.
Το υλικό κατασκευής των ΤΕΤ είναι συνήθως πολυπροπυλένιο με μεγάλους πόρους και μονόκλωνο για μείωση των επιπλοκών , ενώ παραμένουν στο σώμα μετά την τοποθέτησης τους ισοβίως.
Επείγουσα ακράτεια ούρων από προσπάθεια
Η επείγουσα ακράτεια ούρων αναφέρεται στην ακούσια απώλεια ούρων και χαρακτηρίζεται από ξαφνική επιθυμία ούρησης που συνοδεύεται από ακούσια απώλεια ούρων πριν προλάβει να φθάσει στην τουαλέτα (Εικ.3). Αποτελεί μέρος της κλινικής εικόνας της υπερδραστήριας κύστης και μπορεί να συνδυάζεται με έπειξη προς ούρηση (Επιτακτική επιθυμία ούρησης), συχνουρία και νυχτουρία. Η διαφορική διάγνωση μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την ουρολοίμωξη και για αυτό το λόγο θα πρέπει να γίνεται καλλιέργεια ούρων.
Εικ. 3
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της υπερδραστήριας κύστης περιλαμβάνει:
- Θεραπεία συμπεριφοράς όπως αλλαγή συνηθειών, απώλεια βάρους , μείωση υγρών, καφέ, τσαγιού κτλ.
- Επανεκπαίδευση της κύστεως.
- Φαρμακευτική θεραπεία.
Η φαρμακευτική θεραπεία βασίζεται κυρίως στην χρήση αντιμουσκαρικών φαρμάκων με αποτελεσματικότητα γύρω στο 70% και παρενέργειες όπως ξηροστομία, δυσκοιλιότητα, ξηροφθαλμία κτλ.
- Οι ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στην φαρμακευτική θεραπεία μπορεί να χρησιμοποιήσουν συνδυασμό φαρμάκων . εάν και αυτό δεν βοηθά και η συμπτωματολογία είναι έντονη τότε μπορεί να
- Χρησιμοποιηθούν ενέσεις αλλαντικής τοξίνης αλφα στο τοίχωμα της κύστεως.
Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου ανέρχεται στο 70-80% περίπου και με κύρια επιπλοκή την επίσχεση ούρων (20%). Παρόλα αυτά αποτελεί μέθοδο εκλογής για γυναίκες με επίμονα συμπτώματα που δεν ανταποκρίνονται στην φαρμακευτική θεραπεία .
6. Ηλεκτρική διέγερση
α. Ηλεκτρική διέγερση οσφυικής μοίρας σπονδυλικής στήλης (Sacral nerve stimulation).
Εικ. 4
Γίνεται με εμφύτευση συγκεκριμένου διεγέρτη στην οσφυική μοίρα της σπονδυλικής στήλης και κάτω από το δέρμα αφού προηγηθεί δοκιμασία αποτελεσματικότητας. Αποτελεσματικότητα: πλήρη θεραπεία περίπου 50% και επιπλέον 25 % σημαντική βελτίωση.
β. Ηλεκτρική διέγερση κνημιαίου νεύρου (PTNS- posterior tibial nerve stimulation).
Συνήθως 12 κύκλοι θεραπείας με χρήση της ειδικής συσκευής με εβδομαδιαία μεσοδιαστήματα επαρκούν για την επίτευξη αποτελέσματος . Επίσης, οι ασθενείς με βελτίωση συμπτωμάτων μπορεί να συνεχίσουν να έχουν ωφέλεια από την θεραπεία για πάνω από ένα έτος (7).
- Ασθενείς που δεν βρίσκουν θεραπεία με τις παραπάνω μεθόδους μπορούν να κάνουν χρήση της χειρουργικής θεραπείας όπως gastric or ileal augmentation cystoplasty.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
- Abrams P, Cardozo L, Fall M, et al. The standardisation of terminology of lower urinary tract function: report from the Standardisation Sub-committee of the International Continence Society. Neurourol Urodyn 2002; 21:167.
- Buckley BS, Lapitan MC, Epidemiology Committee of the Fourth International Consultation on Incontinence, Paris, 2008. Prevalence of urinary incontinence in men, women, and children–current evidence: findings of the Fourth International Consultation on Incontinence. Urology 2010; 76:265.
- Tennstedt SL, Link CL, Steers WD, McKinlay JB. Prevalence of and risk factors for urine leakage in a racially and ethnically diverse population of adults: the Boston Area Community Health (BACH) Survey. Am J Epidemiol 2008; 167:390.
- Nygaard I, Barber MD, Burgio KL, et al. Prevalence of symptomatic pelvic floor disorders in US women. JAMA 2008; 300:1311.
- O’Halloran T, Bell RJ, Robinson PJ, Davis SR. Urinary incontinence in young nulligravid women: a cross-sectional analysis. Ann Intern Med 2012; 157:87.
- Liapis A, Bakas P,Liapi S, Creatsas G. Epidemiology of female urinary incontinence in the Greek population: EURIG study. Int Urogynecol J. 2010 Feb;21(2):217-22.
- A. MacDiarmid, K.M. Peters, S.A. Shobeiri, L.S. Wooldridge, E.S. Rovner, F.C. Leong, et al. Long-term durability of percutaneous tibial nerve stimulation for the treatment of overactive bladder. J Urol, 183 (2010), pp. 234–240