Στάδια θεραπευτικού κύκλου IVF
- Καταστολή των ωοθηκών και πρόκληση ελεγχόμενης ωοθηκικής διέγερσης με φαρμακευτική αγωγή.
Στο πρώτο αυτό στάδιο της θεραπείας οι ωοθήκες υφίστανται ελεγχόμενη διέγερση με ορμονικά φάρμακα για την παραγωγή ωοθυλακίων.
- Παρακολούθηση της διέγερσης με υπερηχογραφικό έλεγχο και ορμονικών προσδιορισμών.
Κατά τη διάρκεια της θεραπείας της ελεγχόμενης ωοθηκικής διέγερσης η ασθενής υποβάλλεται σε συστηματικό υπερηχογραφικό έλεγχο με σκοπό την παρακολούθηση της αύξησης του μεγέθους και της ωρίμανσης των ωοθυλακίων. Τόσο ο υπερηχογραφικός όσο και ο ορμονικός προσδιορισμός είναι απαραίτητοι για την παρακολούθηση της διέγερσης και τον καθορισμό της χορήγησης της χοριακής γοναδοτροπίνης.
- Πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας
Η τελική ωρίμανση των ωοθυλακίων και η πρόκληση της ωοθυλακιορρηξίας επιτυγχάνεται με τη χορήγηση ένεσης χοριακής γοναδοτροπίνης περίπου 36 ώρες πριν από την ωοληψία και ολοκληρώνει τη φαρμακευτική αγωγή του πρωτοκόλλου διέγερσης που έχει εφαρμοσθεί.
- Ωοληψία
Υπό αναισθησία και υπερηχογραφική καθοδήγηση πραγματοποιείται η διακολπική παρακέντηση των ωοθυλακίων. Κατά τη διάρκεια της ωοληψίας, το ωοθυλακικό υγρό συλλέγεται σε δοκιμαστικούς σωλήνες, οι οποίοι μεταφέρονται άμεσα στο εργαστήριο, το οποίο βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο χώρο όπου πραγματοποιείται η ωοληψία. Το ωοθυλακικό υγρό μεταφέρεται σε τρυβλία και εξετάζεται κάτω από στερεοσκόπιο από τον εμβρυολόγο, για να εντοπιστούν τα ωάρια. Τα τελευταία μεταφέρονται σε καλλιεργητικό υγρό και τοποθετούνται σε ειδικούς επωαστές, οι οποίοι παρέχουν τις κατάλληλες συνθήκες (θερμοκρασία, CO2 για τη ρύθμιση του pH) για τη διατήρηση και ανάπτυξή τους. Το πρωί της ίδιας μέρας ο σύζυγος δίνει σπέρμα το οποίο επεξεργάζεται ανάλογα στο εργαστήριο. Αρσενικοί και θηλυκοί γαμέτες τοποθετούνται σε επωαστές με τις ιδανικές συνθήκες για να εξασφαλίσουμε την καλύτερη δυνατόν εξέλιξη τους. Λίγες ώρες μετά τη συλλογή των ωαρίων, είναι έτοιμα για τη διαδικασία της γονιμοποίησης. Η ωοληψία είναι σε γενικές γραμμές σύντομη, καλά ανεκτή από την ασθενή με διάρκεια περίπου 10-15 λεπτών και χρόνο νοσηλείας περίπου 2 ωρών.
ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ
Ελέγχουμε τη γονιμοποίηση των ωαρίων 16-20 ώρες μετά τη μέθοδο IVF ή ICSI. Η φυσιολογική γονιμοποίηση επιβεβαιώνεται με την εμφάνιση δύο προπυρήνων (ο ένας προερχόμενος από το γενετικό υλικό της μητέρας και ο άλλος από το γενετικό υλικό του πατέρα). Τα γονιμοποιημένα ωάρια μεταφέρονται σε φρέσκο καλλιεργητικό υγρό και τοποθετούνται πάλι στον επωαστή. Συνήθως δεν γονιμοποιούνται όλα τα ωάρια της ωοληψίας, είτε εξαιτίας του σπέρματος ή του ωαρίου ή για ανεξήγητους λόγους. Σε ένα εξαιρετικά μικρό ποσοστό υπάρχει και η σπάνια πιθανότητα ολικής αποτυχίας γονιμοποίησης. Το ζευγάρι ενημερώνεται για τον αριθμό των γονιμοποιημένων ωαρίων.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΜΒΡΥΩΝ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΣΤΕΩΝ
Η διαδικασία της διαίρεσης/αυλάκωσης και ανάπτυξης του εμβρύου ξεκινά 48 ώρες (2 μέρες) μετά την ωοληψία, όπου το έμβρυο βρίσκεται στη φάση 2-4 κυττάρων, ενώ στις 72 ώρες (3 μέρες) το έμβρυο αποτελείται από 5-8 κύτταρα. Καθημερινά στο εργαστήριο οι εμβρυολόγοι αξιολογούν και καταγράφουν τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των εμβρύων, περιγράφοντας την ποιότητα τους και αντανακλώντας την εμφυτευτική τους ικανότητα. Μέχρι την 5η-6η μέρα ανάπτυξης το έμβρυο έχει φτάσει το στάδιο της βλαστοκύστης. Η βλαστοκύστη αποτελείται από 60-200 κύτταρα και αποτελεί το στάδιο του εμβρύου λίγο πριν την εμφύτευσή του. Απαρτίζεται από ένα εξωτερικό στρώμα κυττάρων (τροφοεξώδερμα), το οποίο αργότερα θα σχηματίσει τον πλακούντα, και από μια εσωτερική μάζα κυττάρων, η οποία αποτελεί την καταβολή του εμβρύου. Το μέγεθος της βλαστοκύστης αυξάνεται και αυτή «δραπετεύει» από το εξωτερικό της περίβλημα (διάφανη ζώνη), για να μπορέσει να εμφυτευθεί. Η διαδικασία αυτή λέγεται εκκόλαψη και αν κριθεί σκόπιμο μπορεί να υποβοηθηθεί στο εργαστήριο (Assisted Hatching).
Η εξέλιξη και συνεχής βελτίωση των καλλιεργητικών υλικών μας έχει δώσει τη δυνατότητα να παρακολουθούμε τα έμβρυα στο εργαστήριο μέχρι και το στάδιο της βλαστοκύστης αν αυτό κριθεί απαραίτητο. Έτσι σε περιπτώσεις με μεγάλο αριθμό εμβρύων πολύ καλής ποιότητας, όπου η επιλογή των καλύτερων εμβρύων προς εμβρυομεταφορά δεν είναι δυνατή ούτε και την 3η μέρα της εξέλιξης, τα έμβρυα υπόκεινται σε παρατεταμένη καλλιέργεια για να φτάσουν το στάδιο της βλαστοκύστης. Ο περισσότερος χρόνος και η παρακολούθηση στο εργαστήριο μας επιτρέπει να επιλέξουμε τα έμβρυα με τη μεγαλύτερη εμφυτευτική δυνατότητα. Οι βλαστοκύστες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφύτευσης, όμως δεν φτάνουν όλα τα έμβρυα το στάδιο της βλαστοκύστης. Σε κάποιες περιπτώσεις ενδέχεται κανένα έμβρυο να μην τα καταφέρει με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν έμβρυα για εμβρυομεταφορά. Η καλλιέργεια σε βλαστοκύστη και η εμβρυομεταφορά την 5η με 6η μέρα είναι μια απόφαση που παίρνουμε μαζί με το ζευγάρι την 3η μέρα έχοντας ελέγξει τα έμβρυα και δεν είναι ωφέλιμη για όλα τα ζευγάρια, παρά μόνο για τις περιπτώσεις μεγάλου αριθμού εμβρύων πολύ καλής ποιότητας σε συνδυασμό με κατάλληλη ηλικία της γυναίκας.
- Εμβρυομεταφορά
Αναφέρεται στην τοποθέτηση των εμβρύων εντός της κοιλότητας της μήτρας η οποία γίνεται συνήθως υπο υπερηχογραφική καθοδήγηση και με την ουροδόχο κύστη γεμάτη με ούρα. Απλή και ανώδυνη διαδικασία διαρκεί μόλις λίγα λεπτά χωρίς να απαιτείται αναισθησία και προσομοιάζει της εξέτασης λήψης τραχηλικού επιχρίσματος για τεστ Παπανικολάου. Η εμβρυομεταφορά πραγματοποιείται τη 2η, 3η, 5η ή 6η μέρα μετά την ωοληψία. Η ασθενής τοποθετείται σε θέση λιθοτομής. Ο εμβρυολόγος εφοδιάζει ειδικό μαλακό ειδικό καθετήρα που συνδέεται με ειδική σύριγγα με τα επιλεγόμενα προς μεταφορά έμβρυα και τον παραδίδει στο θεράποντα ιατρό. Η διαδικασία περιλαμβάνει τη μεταφορά 1-4 εμβρύων τα οποία μέσω του καθετήρα τοποθετούνται στην κοιλότητα της μήτρας. Η σημαντική απόφαση της ημέρας που θα πραγματοποιηθεί η εμβρυομεταφορά και του αριθμού των εμβρύων που θα τοποθετηθούν στη μήτρα προς εμφύτευση εξαρτάται από τον αριθμό, την αναπτυξιακή φάση και την ποιότητα των εμβρύων, καθώς και από την ηλικία της γυναίκας, το αναπαραγωγικό ιστορικό τη γνώμη του ζευγαριού και σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο. Φωτογραφίες των εμβρύων δίνονται στο ζευγάρι και ακολουθεί λεπτομερής ενημέρωση του ζευγαριού από την ομάδα, που αφορά την κλινική και εργαστηριακή εικόνα του συγκεκριμένου κύκλου εξωσωματικής. Συνήθως η γυναίκα παραμένει κλινήρης για 30 λεπτά της ώρας μετά την εμβρυομεταφορά. Δύο εβδομάδες περίπου μετά την εμβρυομεταφορά πραγματοποιείται εξέταση αίματος για προσδιορισμό των επιπέδων της β-χοριακής γοναδοτροπίνης στο αίμα.
- Ορμονική υποστήριξη ωχρινικής φάσης
Οι ασθενείς μετά την ωοληψία και μέχρι την δοκιμασία αίματος της β-ΗCG για την εξακρίβωση της παρουσίας κυήσεως ή όχι κάνουν χρήση ορμονικής υποστήριξης με προγεστερόνη μέχρι την δοκιμασία κυήσεως και αν το αποτέλεσμα είναι θετικό η αγωγή συνεχίζεται συνήθως μέχρι την 10η εβδομάδα κυήσεως. Η ορμονική υποστήριξη με προγεστερόνη έχει σκοπό την προετοιμασία του περιβάλλοντος της μήτρας για την υποδοχή και εμφύτευση του εμβρύου. Η προγεστερόνη μπορεί να χορηγηθεί σε σκευάσματα από του στόματος, διακολπικά με την μορφή υπόθετου ή γέλης και με την μορφή επιθέματος (patches).