Η πρώτη κύηση από δωρεά ωαρίων ανακοινώθηκε το 1984. Έκτοτε, η μέθοδος έχει γνωρίσει σημαντική ανάπτυξη βοηθώντας σημαντικά στην επίτευξη κυήσεων από ζευγάρια που δεν μπορούν με άλλο τρόπο.
Συνίσταται στην επιλογή της δότριας βάση συγκεκριμένων κριτηρίων και με την χρήση της εξωσωματικής γονιμοποίησης λαμβάνονται τα ωάρια από τις ωοθήκες της δότριας και διατίθενται στην λήπτρια. Στην συνέχεια τα ωάρια αυτά γονιμοποιούνται στο εργαστήριο είτε με το σπέρμα του συζύγου είτε με σπέρμα από δότη και γίνεται εμβρυομεταφορά των εμβρύων που προκύπτουν στην λήπτρια. Η λήπτρια ακολουθεί συγκεκριμένη φαρμακευτική θεραπεία προετοιμασίας, ενώ 2 εβδομάδες μετά την εμβρυομεταφορά κάνει τεστ κυήσεως.
Ενδείξεις για χρήση δωρεάς ωαρίων
Αρχική ένδειξη αποτέλεσε η ωοθηκική ανεπάρκεια και αφορούσε γυναίκες με ανεπάρκεια ωοθηκικής λειτουργίας ως αποτέλεσμα κάποιας νόσου, χημειοθεραπείας, ακτινοθεραπείας, πρόωρης εμμηνόπαυσης ή χειρουργικής αφαίρεσης των ωοθηκών. Η σημαντική βελτίωση των εφαρμοζόμενων τεχνικών στα χρόνια που ακολούθησαν διεύρυνε τις πιθανές ενδείξεις της μεθόδου συμπεριλαμβάνοντας και γυναίκες με κληρονομούμενα νοσήματα των οποίων το καθεστώς κληρονομικότητας δεν μπορεί να διευκρινιστεί. Επίσης, συχνά ενδείκνυται σε γυναίκες με φυσιολογική ωορρηξία αλλά πιθανολογούμενη κακή ποιότητα ωαρίων όπως σε γυναίκες με επαναλαμβανόμενες αποτυχίες εξωσωματικής γονιμοποίησης, γυναίκες προχωρημένης αναπαραγωγικής ηλικίας, γυναίκες με φτωχή απάντηση στην φαρμακευτική ωοθηκική διέγερση και γυναίκες με κακή ποιότητα εμβρύων σε επαναλαμβανόμενες προσπάθειες με την προϋπόθεση φυσιολογικού σπέρματος.
Ποιες είναι πιθανές δότριες;
- Γυναίκες άγνωστες-ανώνυμες στις δέκτριες ωαρίων. Μπορούν να βρεθούν μέσω προγραμμάτων δωρεάς ωαρίων.
- Γυναίκες-ανώνυμες που κατά την δική τους προσπάθεια εξωσωματικής γονιμοποίησης έχουν ωάρια που τους περισσεύουν και μπορούν να δώσουν τα επιπλέον ωάρια.
- Δότριες που είναι γνωστές στο ζευγάρι που αποδέχεται την δωρεά ωαρίων και συνήθως είναι συγγενικά πρόσωπα.
Στοιχεία ελέγχου της δότριας ωαρίων
- Η δότρια να είναι μεγαλύτερη των 21 ετών για να είναι σε θέση να δώσει πιο ενημερωμένη και ακριβή συγκατάθεση για την συμμετοχή της στο πρόγραμμα δωρεάς ωαρίων.
- Η δότρια προτιμάται να είναι μικρότερη των 34 ετών για να έχει καλύτερη απάντηση στην φαρμακευτική ωοθηκική διέγερση και να μην χρειάζεται επεμβατικός έλεγχος για σύνδρομο Down σε περίπτωση κύησης.
- Συμπλήρωση εκτεταμένων ιατρικών ερωτηματολογίων που αφορούν το προσωπικό και οικογενειακό ιατρικό ιστορικό τους με έμφαση στο σεξουαλικό ιστορικό, την χρήση ουσιών, το ψυχολογικό ιστορικό και ιστορικό νοσημάτων σχετιζόμενων με την οικογένεια τους.
- Συμπλήρωση ψυχομετρικού τεστ και ψυχιατρική εξέταση.
- Εργαστηριακές εξετάσεις που περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
α. Έλεγχο για Ηπατίτιδα Β και C, σύφιλη και HIV 1 και 2, Neisseria, Gonorrhoeae και Chlamydia trachomatis. Οι εξετάσεις πρέπει να γίνουν εντός 30 ημερών από την δωρεά ωαρίων.
β. Γενική αίματος, ομάδα αίματος και Rhesus και αντισώματα ερυθράς.
γ. Έλεγχο για ινοκυστική νόσο (cystic fibrosis).
δ. Έλεγχο για μεσογειακή δρεπανοκυτταρική αναιμία με ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης και τεστ δρεπάνωσης. - Δωρήτριες ωαρίων από διαφορετικές φυλές μπορεί να υποστούν επιπλέον έλεγχο ανάλογα με τα χαρακτηριστικά πιθανά νοσήματα που εμφανίζονται στην συγκεκριμένη φυλή. Π.χ δωρήτριες με French Canadian descent πρέπει να ελέγχονται για κυστική ίνωση και Tay-Sachs disease.
Στοιχεία ελέγχου του ζεύγους αποδοχής των ωαρίων
Γίνεται λήψη πλήρους ιατρικού ιστορικού από το ζευγάρι και επιπλέον λήψη γυναικολογικού ιστορικού και γυναικολογική εξέταση.
Ο κλινικό-εργαστηριακός έλεγχος της δέκτριας περιλαμβάνει:
- Γενική αίματος, ομάδα αίματος και rhesus
- Έλεγχος για ερυθρά, τοξόπλασμα και κυτταρομεγαλοιό.
- Έλεγχος για ηπατίτιδα Β και C, σύφιλη και HIV 1 και 2.
- Τεστ Παπανικολάου και έλεγχο για Neisseria gonorrhoeae και Chlamydia trachomatis.
- Υστεροσαλπιγγογραφία ή υστεροσκόπηση ή υστερο-υπερηχογραφία.
- Γυναίκες με ηλικία > 45 ετών θα πρέπει να έχουν πλήρη αξιολόγηση της κατάστασης υγείας τους στο πλαίσιο της εκτίμησης της ικανότητας τους να φέρουν εις πέρας μια κύηση.
Ο εργαστηριακός έλεγχος του συζύγου περιλαμβάνει:
- Γενική αίματος, ομάδα αίματος και rhesus
- Έλεγχος για ηπατίτιδα Β και C, σύφιλη και HIV 1 και 2.
- Σπερμοδιάγραμμα
- Γενετικό έλεγχο αν ενδείκνυται.